Nie tylko sąd rozstrzyga spory (ADR)

Konflikty są zwykłą ludzką sprawą i będą występować zawsze. Przy czym, gdy powstają zmuszają do szukania dróg wyjścia i nierzadko odnalezienia lepszych rozwiązań na przyszłość. Dzięki nim się rozwijamy i nie stoimy w miejscu. Dlatego problemem nie jest samo pojawienie się konfliktu, lecz właśnie wyszukanie drogi wyjścia z niego i odnalezienie lepszego rozwiązania. Ponadto istotny jest również czas. Jeśli bowiem konflikt narasta, to co raz trudniej go zakończyć. Rozwiązania konfliktu można szukać w sądzie, ale istnieją też inne, alternatywne metody rozwiązywania sporów (ang. Alternative Dispute Resolution – ADR). Z takich metod warto korzystać i w wielu przypadkach okażą się one lepszym wyborem niż sąd. Dają one istotną szansę na zakończenie sporu szybciej, taniej, bez konieczności stawiennictwa w sądzie. Większość z tych metod umożliwia też zachowanie dobrych relacji na przyszłość, oddając przede wszystkim samym stronom wypracowanie porozumienia akceptowanego przez każdą z nich. Dlatego też wniesienie sprawy do sądu należałoby traktować jako ostateczność. Takimi alternatywnymi metodami rozwiązywania sporów są zwłaszcza: negocjacje, mediacja, sąd polubowny (arbitrażowy).

Negocjacje prowadzą strony samodzielnie lub poprzez osoby, do których mają zaufanie. Przy czym celem wzmocnienia swojej pozycji w negocjacjach warto korzystać z porad specjalistów (np. prawnika, rzeczoznawcy itd.), ewentualnie z pomocy odpowiedniej organizacji (np. stowarzyszenia, fundacji, instytucji powiatu lub gminy itd.). Osiągnięty sukces i zawarcie porozumienie spowoduje, że nie będzie już potrzeby korzystania z innych, bardziej zaawansowanych, metod rozwiązywania sporów.

Mediacja to natomiast dobrowolne i poufne rozmowy stron przy udziale niezależnego i bezstronnego mediatora. Pomaga on stronom w rozmowach oraz określeniu ich ważnych interesów i poszukiwaniu rozwiązań. Celem jest doprowadzenie do zawarcia ugody, która będzie satysfakcjonująca dla obu stron. Zatem dużo zależy też od umiejętności mediatora. Listy mediatorów dostępne są m.in. na stronach internetowych sądów okręgowych. Ugoda zawarta przed mediatorem, po jej zatwierdzeniu przez sąd, ma moc prawną ugody zawartej przed sądem. Możliwe jest również zawarcie ugody mediacyjnej w sprawach karnych i wówczas brana jest ona pod uwagę przez sąd przy wydawaniu wyroku, a jej zawarcie jest niewątpliwie ważnym argumentem na korzyść sprawcy.

Sąd polubowny (arbitrażowy) to sąd niepaństwowy, na którego orzekanie wyraziły strony zgodę poprzez tzw. zapis na sąd polubowny. W przypadku tego sądu, podobnie jak sądu państwowego, strony nie mają bezpośredniego wpływu na treść wyroku. W Polsce sądów polubownych nie jest mało. Są to na przykład: stałe polubowne sądy konsumenckie przy wojewódzkich inspektoratach Inspekcji Handlowej, Stały Polubowny Sąd Konsumencki przy Prezesie Urzędu Komunikacji Elektronicznej, Sąd Polubowny przy Komisji Nadzoru Finansowego. Warto samemu zorientować się, czy dany typ sporu rozstrzyga określony sąd polubowny, któremu można by powierzyć daną sprawę. Wyrok sądu polubownego ma moc prawną na równi z wyrokiem sądu państwowego, po jego uznaniu lub stwierdzeniu wykonalności przez sąd państwowy.