Narkotyki – brak skazania przy posiadaniu nieznacznej ilości

Zgodnie z ustawą z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii posiadanie nawet jednorazowej dawki środków odurzających lub substancji psychotropowych jest przestępstwem. Równocześnie ta sama ustawa uznaje za niecelowe stosowanie represji karnej wobec osób posiadających nieznaczne ilości narkotyków, które są przeznaczone na ich własny użytek. Karanie takich osób przynosi bowiem więcej szkody niż pożytku. Możliwe jest zatem umorzenie postępowania karnego, także na wczesnym etapie takiego postępowania, jeśli osoba: 1) posiadała nieznaczne ilości środków odurzających lub substancji psychotropowych, 2) przeznaczone one były na jej własny użytek, 3) a orzeczenie wobec niej kary byłoby niecelowe ze względu na okoliczności ich posiadania oraz stopień społecznej szkodliwości.

Przepisy niestety nie precyzują jak należy rozumieć taką „nieznaczną ilość”. Powodować to może różne wyznaczanie tej granicy przez konkretnego prokuratora lub sąd. Jednak intencją ustawodawcy oraz w literaturze przedmiotu wskazuje się, że jest to ilość, którą zażywa dana osoba w ciągu dnia, biorąc pod uwagę przyczyny takiego spożywania. Inaczej mówiąc jest to iloczyn jednorazowej dawki i dziennego spożycia danej osoby wynikającego z charakteru używania narkotyku. Wyższa będzie to zatem ilość w przypadku osoby uzależnionej, która zażywa np. 2-3 jednorazowe dawki dziennie, a niższa w przypadku osoby okazjonalnie zażywającej narkotyk, która korzysta w ciągu dnia z jednej dawki.

Natomiast na niecelowość orzeczenia kary ze względu na okoliczności posiadania wskazuje się w przypadkach, kiedy osoby trzecie nie były zagrożone takim posiadaniem i posiadacz narkotyku pozostawał ich potencjalnym wyłącznym konsumentem. Przeszkodą będzie zatem posiadanie narkotyku na przykład w szkole lub na imprezie masowej. Mniejszy zaś stopień społecznej szkodliwości i niecelowość z tej przyczyny orzeczenia kary wystąpi w przypadku środków i substancji o mniejszym stopniu szkodliwości dla zdrowia, ale też nie jest wykluczone umorzenie w wypadku pozostałych narkotyków.

Wskazać również należy, że prokurator lub sąd mają tylko taką możliwość, ale nie mają obowiązku umorzenia postępowania karnego we wskazanych przypadkach. Jednak, jeśli w danej sprawie występują powyższe okoliczności, warto używać tego argumentu, że umorzenie jest możliwe, przewidziane przez prawo i byłoby najwłaściwszym sposobem zakończenia konkretnego postępowania karnego.

Na zakończenie dodać można, że nawet, gdy w danej sprawie nie dojdzie do umorzenia postępowania karnego, ponieważ wymienione wyżej warunki nie będą spełnione, to mogą jeszcze istnieć ewentualnie powody dla warunkowego umorzenia postępowania karnego przez sąd. Takie zaś zakończenie procesu karnego również nie jest skazaniem i dana osoba pozostanie osobą nie karaną.

Powyższe kwestie regulują:

art. 62a, art. 62 ust. 1 i ust. 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii.

Opracowując wpis korzystałem z:

1) P. Gensikowski - Materialnoprawne ujęcie przesłanek instytucji przewidzianej w art. 62a ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, Prokuratura i Prawo 2015, nr 10;

2) A. Muszyńska, K. Łucarz - Umorzenie postępowania karnego według art. 62a ustawy z 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii,Ruch prawniczy, ekonomiczny i socjologiczny 2016, nr 2;

3) P. Kubaszewski – Nowelizacja ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii w trzy lata po jej wejściu w życie – raport z praktyki stosowania, Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Warszawa 2014.